AY DA DÖNER Mİ?
“Yeniayın kollarındaki eskiay” deyişiyle ilgili olarak yukarda Ay’ın yüzeyinde bazı belirsiz işaretlerin bulunduğunu ve bunların en açık olarak dolunay zamanında görüldüğünü belirtmiştim. Bu işaretler insanları şaşırtmış; hayal gücü fazla çalışan kişiler, işaretlerin arasında insanları; tavşan, yengeç ve diğer bazı şekilleri görmüşlerdir.
Gökcisimlerinin değişmediğini ve mükemmel olduklarını düşünen antik çağın bilim adamlarına göre, Ay’ın üzerindeki işaretler bir bilmeceydi. Bu işaretler aslında orada hiç bulunmamalı; Ay, güneş gibi kusursuz bir ışık alanı halinde olmalıydı. Bunun ustalıkla yapılmış bir açıklaması, gökcisimleri arasında yeryüzüne en yakın olan Ay’ın dünyadaki leke ve kusurları içerdiği şeklinde yapılan ifadelerdi.
Oysa, Ay’daki bu işaretler her ne olursa olsunlar her zaman görünür ve kesinlikle yerlerini değiştirmezler. Bunun anlamı, Ay’ın her zaman aynı yüzünü dünyaya çevirmesi ve bundan dolayı ekseni çevresinde dönmemiş olmasıdır. Kuşkusuz bu durum gerçeğe uymaz. Elbette Ay her zaman aynı yüzünü dünyaya çevirir ama aynı zamanda döner.
Gene de Ay’ın dönmediğini varsayalım. Ve Ay’ın yeryüzünün çevresinde dolanırken bir yüzünü hep uzaktaki belli bir yıldıza çevirmiş olduğunu düşünelim. Bunun anlamı, Ay’ın yörüngesinin bir noktasında bu yıldız yeryüzü ile aynı yönde ama kuşkusuz çok daha uzakta olacaktır. Ve Ay iki gök cismine birden yani dünya ile o yıldıza bakacaktır. Eğer Ay dünya çevresindeki devinimine gezegenimizin öbür tarafına gelene dek devam ederse, yıldıza bakan yüzü gene o yönde kalacak ve bu yüz bizden uzaklaşmış olacaktır. Yani, Ay bize arkasını dönmüş olacak ve biz de onun arka yüzünü görecektik. Özetle, eğer Ay gerçekten
kendi çevresinde dönmüyorsa, yeryüzünün çevresinde döndüğü için bizler onun her tarafım ağır ağır görme olanağını bulacaktık. Şu halde Ay bize yalnızca bir yüzünü göstermek için kendi ekseni çevresinde dönmelidir.
Dahası, Ay bu dönüşünü belli bir şekilde yapmalıdır. Dünyanın çevresinde bir dönüş yaparken, tam aynı süre içinde kendi çevresinde de bir dönüş yapmalıdır. Ay bu şekilde devinirken biz onun yalnızca bir tek yanını görürüz. Oysa, Ay güneşe farklı yanlarını gösterir. Eğer Ay’da olsanız, yeryüzünün çoğu kez gökyüzünde tek bir noktada kaldığını görürdünüz (Kuşkusuz Ay’ın dünyaya bakan yüzünde iseniz…)
Oysa ki, güneşin gökyüzünde devindiğini ve tam bir dönüşünü 29 1/2 günde tamamladığım görecektiniz. Ay, iki haftadan uzun gündüz ve geceleri yaşar. Bunu ilk kez açıklayan Kepler oldu. Onun bu konuda yazdığı Sonunum adlı bilimkurgu türündeki öyküsü ölümünden sonra ve 1634 yılında yayınlanmıştır.
