Yemek yerken boğazınızda yanma hissi, yutma güçlüğü ya da göğüs kafesinizde rahatsız edici bir ağrı mı hissediyorsunuz? Bu tür belirtiler, sıkça göz ardı edilse de aslında özofajit olarak adlandırılan bir durumun habercisi olabilir. Tıbbi adıyla özofajit, halk arasında ise genellikle yemek borusu iltihabı olarak bilinir. Peki, yemek borusu iltihabı tam olarak nedir, neden olur ve nasıl tedavi edilir? Gelin, tüm detaylarıyla birlikte ele alalım.
Yemek Borusu İltihabı (Özofajit) Nedir?
Özofajit, yemek borusunun iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasının iltihaplanması durumudur. Yemek borusu, ağzımızdan aldığımız yiyeceklerin mideye iletilmesini sağlayan kaslı bir tüptür. Bu yapının zarar görmesi, sadece ağrıya değil, aynı zamanda ciddi beslenme sorunlarına da yol açabilir.
Özofajit Neden Olur?
Özofajitin birçok farklı nedeni olabilir. En yaygın sebeplerden bazıları şunlardır:
1. Reflü Hastalığı (GERD)
En sık karşılaşılan nedenlerden biridir. Mide asidi, yemek borusuna geri kaçar ve burada tahrişe neden olur. Zamanla bu tahriş iltihaplanmaya dönüşebilir.
Örnek: Özellikle gece yatarken mide yanması yaşayan kişilerde reflü kaynaklı özofajit sıkça görülür.
2. İlaçların Yan Etkileri
Bazı ilaçlar yemek borusunda tahrişe neden olabilir. Özellikle antibiyotikler, demir takviyeleri ve bazı ağrı kesiciler, tableti yeterince su ile almadan yutulduğunda boruya yapışarak zarar verebilir.
Örnek: Birçok kişi, tetrasiklin içerikli antibiyotikleri aç karnına ve az suyla aldığında bu sorunu yaşayabilir.
3. Enfeksiyonlar
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, mantar (örneğin Candida), virüs (örneğin Herpes) veya bakteriler yemek borusunda enfeksiyona yol açabilir.
4. Alerjik Reaksiyonlar (Eozinofilik Özofajit)
Bazı yiyeceklere ya da hava yoluyla alınan alerjenlere karşı bağışıklık sistemi anormal tepki verdiğinde gelişir.
Özofajit Belirtileri Nelerdir?
Özofajit bazen sinsi ilerleyebilir, ancak genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:
Göğüs ağrısı (özellikle yemek yerken ya da sonrasında)
Yutma güçlüğü (disfaji)
Ağıza acı su ya da gıda gelmesi
Boğazda yanma hissi
Kusma veya mide bulantısı
Kilo kaybı (ilerleyen vakalarda)
Not: Bu belirtiler başka hastalıkların da belirtisi olabilir. Kesin tanı için bir hekime başvurulmalıdır.
Özofajit Nasıl Teşhis Edilir?
Bir gastroenteroloji uzmanı tarafından yapılacak değerlendirme ile teşhis konulur. Genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır:
Endoskopi: Kamera yardımıyla yemek borusunun içi görüntülenir.
Biyopsi: Gerekirse endoskopi sırasında örnek alınarak laboratuvara gönderilir.
pH testi: Mide asidinin yemek borusuna kaçma derecesi ölçülür.
Özofajit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi, iltihabın nedenine göre şekillenir:
1. Reflüye Bağlı Özofajit
Asit baskılayıcı ilaçlar (Proton pompa inhibitörleri – örn. omeprazol)
Yaşam tarzı değişiklikleri:
Yatarken başı yüksek tutmak
Baharatlı, yağlı ve asitli gıdalardan kaçınmak
Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek yemeyi bırakmak
2. İlaç Kaynaklı Özofajit
İlaca ara verilmesi ya da farklı formda kullanılması (örn. sıvı form)
Tableti bol suyla ve ayakta/yatar pozisyonda olmadan yutmak
3. Enfeksiyöz Özofajit
Antifungal (mantar), antiviral ya da antibiyotik tedavisi
Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde özel tedavi planı
4. Alerjik Özofajit
Alerjiye neden olan gıdaların diyetten çıkarılması
Kortikosteroid içeren ilaçlar (bazen yutularak alınır)
Özofajit Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmeyen özofajit, uzun vadede şu komplikasyonlara yol açabilir:
Yemek borusunda yara oluşumu (ülser)
Daralma (striktür)
Barrett özofagusu (kanser riskini artırabilir)
Kronik ağrı ve beslenme bozuklukları
Erken Müdahale, Büyük Fark Yaratır
Yemek borusu iltihabı, zamanında teşhis ve doğru tedavi ile tamamen iyileşebilir bir hastalıktır. Ancak belirtileri ihmal etmek, ciddi sonuçlar doğurabilir. Özellikle sık sık mide yanması yaşayan, yutma güçlüğü çeken ya da göğüs ağrısı olan kişilerin mutlaka bir uzmana başvurması gerekir.
Unutmayın, sağlığınız siz farkına varmadan bozulmaz; ama siz fark ettiğinizde iyileşme süreci başlamış olur.
