YILDIZLAR NEDİR?
Başlangıçta yıldızlar nasıl görünüyorlarsa onlar için öyledir diye düşünülmüştü. Yıldızlar kesintisiz olan gökyüzüne yapışık parıltılı beneklerdi. Bu da, evrenin göreceli olarak küçük olduğu ve gökyüzünün başımızdan çok yükseklerde olmadığına göre mantıklı sayılabilirdi. Ancak gökbilimcilerin kafasında uzay giderek daha daha büyüdüğünde, yıldızların minik ışık benekleri olduğuna inanmak da giderek zorlaşıyordu.
Halley yıldızların devindiğini keşfettiğinde en yakındaki yıldızın bile milyarlarca kilometre uzakla bulunduğu ve dev güneş sistemi içinde yıldızlara yer olmadığı anlaşıldı. Milyarlarca kilometre uzaklıktan görülebilmesi için bir ışık beneğinin ne denli büyük olması gerekirdi? Eğer bunu düşünürsek, yıldızların pek büyük gökcisimleri oldukları sonucuna varmaktan kaçınanlayız.
1440 yılında bu gerçeğe gözleri ilişen ilk kişi, Alman bilgini Cusa kentinden Nicholas (1401-1464) oldu. Bilgine göre, evren sınırsız boyutta olmalı ve yıldızlar evrenin her yamna yayılmalıydılar. Dahası, her bir yıldız bizim güneşimizin eşleniği olmalı, hepsinin belki de üzerinde yaşamın yer aldığı gezegenleri bulunmalıydı. Bütün bu söyledikleriyle Nicholas şaşırtıcı derecede çağdaş görüşleri ileri sürüyordu. Ancak, düşünceleri tümüyle hayal ürünüydü ve ardında inandırıcı kanıtlardan yoksundu.
Gökbilimci Halley yıldızların hareket ettiklerini keşfedince artık Cusalı Nicholas’ın düşüncelerinin benimsenmesi kaçınılmaz hale geldi. Halley gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Sirius’un aynı zamanda bize en yakın yıldızlardan biri olduğuna göre, gerçekte güneş kadar parlak bir gök cismi olup olmadığım merak etti. Sirius belki de bize uzak olduğu için yalmzca bir ışık noktası olarak görünüyordu.
Şu halde bizim güneşimiz de Sirius gibi tek bir ışık noktası şeklinde parıldamak üzere bizden ne kadar uzakta bulunmalıydı? Halley bu soruyu yamtlamak üzere gerekli hesaplamayı yaptı ve Sirius yıldızının gerçekten güneşimiz kadar parlaksa, bizden uzaklığının 19 trilyon kilometre olması gerektiğini buldu. Şimdi lütfen anımsayalım: Bir trilyon bin milyar ya da milyon çarpı milyon; yani 1.000.000.000.000’dir.
Halley’in hesaplamalarına göre Sirius, güneşin Satürn’le uzaklığının 1.350 katı olan bir yerdedir. Şu halde Sirius’tan sönük yıldızlar daha uzaklarda bir yerde bulunmalıdır. Bir kez daha yineleyelim: Evren kavramının boyutları genişledikçe artık uzaklıklar milyon ve hatta milyar kilometrelerle değil, trilyon kilometrelerle ifade edilecektir.