Ağız kuruluğu (tıbbi adıyla “kserostomi”), tükürük bezlerinin yeterli miktarda tükürük üretememesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Tükürük; ağız sağlığının korunması, sindirimin başlaması ve ağız içinin nemli kalması için son derece önemlidir. Ağız kuruluğu hem günlük yaşam kalitesini düşürür hem de ağız ve diş sağlığı üzerinde ciddi etkiler yaratabilir.
Ağız Kuruluğunun Başlıca Nedenleri
1. Susuzluk ve Yetersiz Sıvı Tüketimi
Gün boyu yeterli su içmemek,
Terleme, ishal veya kusma ile sıvı kaybı,
Özellikle yaz aylarında artan sıvı ihtiyacının karşılanmaması.
2. İlaç Kullanımı
Antidepresanlar, antihistaminikler, tansiyon ilaçları ve bazı ağrı kesiciler,
Bu ilaçlar tükürük bezlerini etkileyerek ağız kuruluğu yapabilir.
3. Ağızdan Nefes Alma
Burun tıkanıklığı veya horlama,
Uyku sırasında ağızdan nefes alma ağız kuruluğunu artırır.
4. Sigara ve Alkol Kullanımı
Sigara tükürük üretimini azaltır, ağız içi dokularını kurutur.
Alkol de ağız ve boğaz dokularını dehidrate eder.
5. Hormonel Değişiklikler
Gebelik, menopoz veya tiroid sorunları gibi hormonal dengesizlikler,
Tükürük salgısını azaltabilir.
6. Tükürük Bezlerinde Hasar
Baş-boyun bölgesine radyoterapi almak,
Tükürük bezlerinin iltihaplanması veya otoimmün hastalıklar (ör. Sjögren Sendromu).
7. Psikolojik Faktörler
Stres, anksiyete ve depresyon,
Sinir sistemini etkileyerek tükürük salgısını azaltabilir.
Ağız Kuruluğu Belirtileri
Ağızda yapışkanlık hissi
Boğaz kuruluğu ve yutkunma zorluğu
Konuşurken zorlanma
Tat alma duyusunda azalma
Ağız kokusu
Dudaklarda ve dilde çatlama
Modern Tıpta Ağız Kuruluğu Yaklaşımı
Altta yatan hastalık veya ilaç kullanımı araştırılır.
Sıvı takviyesi ve ağız nemlendirici spreyler önerilebilir.
Şeker veya sakız çiğnemek tükürük salgısını artırabilir (şekersiz olmalı).
Doktorun önerdiği özel tükürük ikame ürünleri kullanılabilir.
Alternatif ve Destekleyici Yöntemler
Su tüketimini artırmak: Günde en az 2–2,5 litre su içmek.
Doğal nemlendiriciler: Aloe vera suyu, papatya çayı veya rezene çayı ağız içini rahatlatabilir.
Beslenmeye dikkat etmek: Aşırı tuzlu ve baharatlı gıdalardan uzak durmak.
Şekersiz sakız veya karanfil çiğnemek: Tükürük üretimini destekler.
Omega-3 ve C vitamini içeren gıdalar: Ağız mukozasını destekler.
(Alternatif yöntemler tek başına tedavi değildir, doktor kontrolü ile destekleyici olarak kullanılmalıdır.)
Ağız Kuruluğunu Önlemek İçin İpuçları
Düzenli diş hekimi kontrollerine gitmek
Sigara ve alkolü bırakmak
Evde hava nemlendirici cihaz kullanmak
Düzenli egzersiz ve stres yönetimi yapmak
Tükürük salgısını artıran gıdaları beslenmeye eklemek
Ağız kuruluğu basit nedenlerden kaynaklanabileceği gibi ciddi sağlık sorunlarının habercisi de olabilir. Düzenli su tüketimi, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve gerekirse tıbbi destekle ağız kuruluğu büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.
